WSPÓLNIE DLA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH

Podejście LEADER to jedno z najważniejszych narzędzi rozwoju obszarów wiejskich. W Europie funkcjonuje już około 30 lat – jego początki sięgają roku 1991.

Istotą podejścia jest aktywizowanie lokalnej społeczności, by poprawa jakości życia i rozwój obszaru były efektem wspólnego działania. Fundament stanowią tu więc: partnerstwo, innowacyjność i specyficzne uwarunkowania danego obszaru.

Nazwa LEADER stanowi akronim francuskich słów: Liaisons Entre Actions de Developpement de l’Economie Rurale, co oznacza powiązania między działaniami na rzecz rozwoju gospodarki wiejskiej. LEADER powstał, aby uzupełnić programy europejskie i krajowe, ponieważ ponad połowa ludności UE mieszka na wsiach, a to 90% jej terytorium.

7 kluczowych cech podejścia LEADER:

• Terytorialność – jest stosowany na konkretnym obszarze, spójnym geograficznie.

• Oddolność – Strategię tworzy i realizuje lokalna społeczność.

• Zintegrowanie – kompleksowo wykorzystuje lokalne zasoby, łączy różne dziedziny gospodarki i zakłada współpracę różnych grup interesu.

• Innowacyjność – stawia na pomysły i nowe rozwiązania w skali lokalnej.

• Lokalne zarządzanie i finansowanie – zamiast odgórnego, centralnego.

• Współpraca (sieciowanie) – na możliwie wielu płaszczyznach; wymiana doświadczeń i dobrych praktyk.

• Partnerstwo – w lokalnym partnerstwie uczestniczą różne podmioty z sektora publicznego, społecznego i gospodarczego.

Funkcjonowanie LEADER-a w Europie miało następujące etapy:

LEADER I (1991-1993)

LEADER II (1994-1999)

LEADER + (2000-2006)

OŚ LEADER (2007-2013)

RLKS (2014-2020) 

Na przestrzeni tych lat LEADER rozwijał się, obejmując swoim zasięgiem kolejne kraje, zwiększając budżet i rozszerzając sieć lokalnych grup działania (z 200 do ponad 3000). 

LEADER W POLSCE

Polska do 2006 roku nie miała dostępu do programu LEADER na takich warunkach jak „stare” kraje członkowskie UE. W 2004 r. uruchomiono pilotaż przygotowujący do wdrożenia go na gruncie polskim w latach 2007-2013. Następnie powstały pierwsze w Polsce LGD i opracowane przez nie Lokalne Strategie Rozwoju.

LGD Ziemia Bielska nie uczestniczyła w programie pilotażowym, powstała już po jego zakończeniu i rozpoczęła wdrażanie podejścia LEADER na etapie, gdy stał się on w Polsce częścią Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich 2007-2013 – jako OŚ 4 LEADER.

Stanęliśmy wówczas przed zadaniem budowania kapitału społecznego, aktywizowania mieszkańców, rozwijania nowych miejsc pracy i polepszania zarządzania lokalnymi zasobami. Aby to osiągnąć, opracowaliśmy Lokalną Strategię Rozwoju, co było efektem pracy przedstawicieli sektora publicznego, gospodarczego i społecznego.

EUROPEJSKA SIEĆ NA RZECZ ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH

Europejska Sieć na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (European Network for Rural Development, ENRD) to ośrodek wymiany informacji w dziedzinie praktycznego funkcjonowania oraz sposobów usprawniania polityki, programów, projektów i innych inicjatyw związanych z rozwojem obszarów wiejskich.

Jej celem jest przyciąganie i angażowanie wszystkich osób zainteresowanych wspomaganiem rozwoju obszarów wiejskich Europy. Są to między innymi: 

Krajowe Sieci Obszarów Wiejskich (KSOW); 
Instytucje zarządzające PROW oraz agencje płatnicze; 
Lokalne Grupy Działania (LGD); 
organizacje europejskie; 
rolnicze służby doradcze; 
badacze rolnictwa i obszarów wiejskich.
ENRD wspiera skuteczne wdrażanie programów rozwoju obszarów wiejskich (PROW) państw członkowskich UE. Robi to, udostępniając wiedzę oraz ułatwiając wymianę informacji i współpracę między obszarami wiejskimi na terenie całej Europy. Działania te są wspomagane przez dwie jednostki: Punkt Kontaktowy ENRD oraz Europejskie Centrum Informacyjne na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich.